Một vùng non nước thắng cảnh Chùa Tiên:
Vùng đất Nga An (Nga Sơn) được ví như cõi tiên ở chốn phàm trần. Đến nơi đây du khách được thỏa sức tận hưởng vẻ đẹp thơ mộng, nhưng không kém phần linh thiêng của vùng danh thắng Chùa Tiên - Hồ Đồng Vụa - Động Phủ Thông.

                      Chùa Tiên, xã Nga An, huyện Nga Sơn.

Đây là ngôi chùa được xây dựng từ đầu thập kỷ 30 của thế kỷ XX, được công nhận là Di tích lịch sử, văn hóa cấp Quốc gia năm 2002.




Trong quần thể thắng cảnh chùa Tiên - Hồ Đồng Vụa - Động Phủ Thông, chùa Tiên được xem là trung tâm của truyền thuyết Từ Thức gặp nàng tiên Giáng Hương.

Truyền thuyết kể lại rằng, chùa Tiên là ngôi chùa gắn liền với chuyện tình huyền thoại, cảm động của một nhân vật có thật làm quan đời Vua Trần Thuận Tông (1388 - 1398), trong một lần ngao du sơn thủy chơi hoa rồi biến mất. Thời đó, nơi đây có một ngôi chùa, trong vườn chùa trồng nhiều đào và hoa mẫu đơn.

Sự tích này được gắn với câu chuyện tình giữa chàng Từ Thức quê ở huyện Tống Sơn làm quan huyện và nàng tiên Giáng Hương.

Năm Bảo Đại thứ 6 (Tân Mùi 1931) sư cụ Diệu Hằng đã bỏ ra 60 đồng để xây dựng lại chùa. Chùa được mô phỏng theo lối kiến trúc của các ngôi chùa thời Nguyễn, theo kiểu chuôi vồ gồm tiền đường và hậu cung, ba cửa ra vào cũng làm theo kiểu hình cuốn. Ngoài chùa chính, nơi đây còn có phủ Mẫu cũng được xây dựng theo kiểu cuốn vòm, lợp ngói mũi cạnh chùa. Hiện chùa đang xây dựng lại vườn cảnh với nhiều loại đào, mẫu đơn…Chùa dựa sát núi Bà. Đứng trên đỉnh núi Bà nhìn thấy có một bàn đá thiên tạo, dân gian hay gọi là “bàn cờ tiên”.

Phía sau chùa là hồ Đồng Vụa được hình thành sau kết quả vận động địa lý - biển Thần Phù lùi xa từ hàng ngàn năm qua. Ôm bọc ba mặt hồ là hệ thống núi Vạn Sơn thuộc hệ thống núi Tam Điệp. Đến hồ Đồng Vụa ngắm cảnh ban mai, hay lúc chiều tà và màn đêm buông xuống, hoặc những buổi sương mờ bao phủ… tất cả đều mờ ảo, lung linh, lay động tâm hồn.

Cuối cùng, trong quần thể thắng cảnh này, không thể không nhắc đến Động Phủ Thông. Đây là một hang động thiên tạo trong lòng núi đá đứng độc lập trong khu vườn đào xưa.

Động có vòm rộng đến 5m, cao 3,5m. Đỉnh động có một cửa thông lên trời, ánh sáng lọt xuống làm hang có độ sáng, vì vậy động được đặt tên là Động Phủ Thông và núi cũng cũng gọi là núi Phủ Thông. Trong lòng động thờ Mẫu Thượng Ngàn từ xưa đến giờ.

Cụm thắng cảnh Chùa Tiên - Hồ Đồng Vụa - Động Phủ Thông có giá trị lịch sử, văn hóa to lớn đã và đang góp phần thúc đẩy du lịch xã Nga An nói riêng, huyện Nga Sơn nói chung phát triển.